Dnia 6.12.2024 r. na Wydziale Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego obroniła swoją dysertację doktorską Pani Joanna Dominika Belzyt. Tytuł jej pracy doktorskiej brzmi: Kategoria spotkania w myśli pedagogicznej Otto Friedricha Bollnowa. Promotorem pracy doktorskiej był dr hab. Paweł Zieliński, prof. UJD, a recenzentkami: dr hab. Krystyna Ablewicz, prof. em. UJ oraz dr hab. Alina Wróbel, prof. UŁ. Praca doktorska została wyróżniona przez komisję doktorską.

Streszczenie pracy (za autorką):
Niniejsza dysertacja jest próbą przedstawienia i zrozumienia kategorii spotkania w myśli pedagogicznej Otto Friedricha Bollnowa. Jest to możliwe jedynie w kontekście historycznym jego życia i twórczości, źródeł filozoficznych oraz antropologicznego podejścia do edukacji. Ze względu na niepełny i fragmentaryczny obraz twórczości Bollnowa dostępny w polskiej literaturze przedmiotu w swoich poszukiwaniach sięgnęłam więc do literatury niemiecko- i angielsko-języcznej.
W swojej twórczości Bollnow poszukiwał „spokoju” i „pogody ducha”. Inspiracją jego twórczości była filozofia życia, egzystencjalizm, hermeneutyka i fenomenologia. Ogromny wpływ na jego działalność miały także systemy religijno-filozoficzne Wschodu: taoizm i buddyzm Zen. W dużej mierze jego koncepcja spotkania, nieciągłych form wychowania oraz antropologii filozoficznej była próbą przeniesienia wschodniej myśli na grunt europejski.
Rolą antropologii filozoficzno-pedagogicznej jest stawianie pytań o człowieka, jako całość. Pedagogika podejmuje te pytania i odpowiada tak, by służyły one rzeczywistości edukacyjnej i wychowawczej. Najwyższą formą rozwoju są dla Bollnowa nieciągłe formy wychowania, w których centralne jest wydarzenie spotkania.
W ujęciu Bollnowa spotkanie jest kategorią egzystencjalną. Widział on w nim (i jego konsekwencjach) dopełnienie organicznego wychowania (Bildung). Spotkanie i wychowanie są na dwóch krańcach tego samego procesu wychowawczego – samorealizacji i samowychowania. Istotnymi elementami spotkania są lęk przed tym, co nowe i nieznane oraz przebudzenie – totalne zrozumienie, połączenie się w jedności ze wszechświatem. Prowadzi ono do zmiany świadomości, do sumienia. Spotkanie jest poszerzeniem siebie o napotkany fragment rzeczywistości. Zazwyczaj nie jest to przyjemne doświadczenie. Może mu towarzyszyć kryzys i niepowodzenie.
Samo w sobie spotkanie jako kategoria egzystencjalna nie może być postrzegana jako świadome i intencjonalne działanie wychowawcze. Wychowawcze natomiast jest to, co możne zrobić wychowawca towarzysząc przemianie, jaką jest spotkanie. Odpowiedź Bollnow widzi w stanie spokoju i „pogodnej duchowości” opartym na prawdziwej nadziei i zaufaniu.
Egzystencjalna kategoria spotkania w myśli Otto Friedricha Bollnowa jest egzemplifikacją teorii osobowości, gdzie człowiek posiada świadomość własnego istnienia wraz z jego kresem. Jest on odpowiedzialny za własne wybory i sam kształtuje swoją osobowość.

Opracował: Paweł Zieliński